Borstkanker

Borstkanker of 'mammacarcinoom', is een vorm van kanker die uitgaat van het melkklierweefsel in de borst.
Het is de meest voorkomende soort kanker bij vrouwen. Jaarlijks treft het wereldwijd ongeveer 1 miljoen vrouwen.

Ten onrechte wordt soms verondersteld dat vrouwen bij wie geen borstkanker in de familie voorkomt een laag risico lopen.
Het grootste deel (circa 75%) van de nieuwe gevallen van borstkanker wordt vastgesteld bij vrouwen bij wie de ziekte niet in de familie voorkomt.

Hoe onstaat het

Borstkanker wordt veroorzaakt door afwijkingen in het DNA, mutaties die ervoor zorgen dat een cel (in dit geval een cel in de borst) ongecontroleerd gaat delen en groeien. Typerend voor kanker is dat de kankercellen hierbij ook het omringende, normale weefsel wegduwen, verdrukken en hinderen, en dat de cellen uiteindelijk kunnen uitzaaien naar andere plaatsen in het lichaam, waar ze uitzaaiingen gaan vormen. De ontwikkeling van een gewone cel naar een kankercel is een proces met verschillende stadia. Risicofactoren beïnvloeden de kans dat een gewone borstcel zich uiteindelijk zal ontwikkelen tot kankercel.

Leeftijdscategorie

De kans op borstkanker wordt voor een belangrijk deel bepaald door de leeftijd, vrouwen op hogere leeftijd hebben een grotere kans op borstkanker.

Hormonale invloeden

Bij borstkanker is ook een belangrijke rol weggelegd voor hormonale invloeden, te weten:

• bij vroege eerste menstruatie (12 jaar of jonger)
• bij late menopauze (55 jaar of ouder)
• bij het op late leeftijd voor het eerst zwanger worden (35 jaar of ouder)
• bij langer dan vier jaar hormoonvervangingstherapie gebruiken voor klachten tijdens de menopauze
• bij overgewicht na de menopauze (vetweefsel produceert namelijk vrouwelijke hormonen) geschatte verhoging van het risico 30-50 procent

Erfelijke invloed

Bij slechts 5% van de borstkankergevallen spelen erfelijke factoren een rol. Als borstkanker in de familie voorkomt, is de kans op het krijgen van borstkanker verhoogd. Wanneer borstkanker bij één eerstegraads verwant voorkomt (meestal dus bij de moeder, zus of dochter), heeft een vrouw tweemaal zoveel kans dat zij ook borstkanker zal krijgen (dus circa 20% kans in plaats van de normale 10% kans). Wanneer in een familie meerdere vrouwen op jongere leeftijd borstkanker krijgen, kan men onderzoek doen naar mutaties in deze genen. Hiervoor verwijst de huisarts of oncoloog je door naar de polikliniek van de afdeling Klinische Genetica van een ziekenhuis.

Risicofactoren

• Vlees in zijn algemeenheid, maar vooral rood vlees en vleeswaren zoals ham, salami, bacon, leverpaté etc.) verhoogt het risico op borstkanker
• Alcohol. Naarmate er meer alcohol wordt geconsumeerd, stijgt het risico op borstkanker. Alcohol heeft een verhogend effect op de androgeen- en oestrogeenniveaus in het bloed
• Roken
• Ontregelde slaap. Uit analyses blijkt een verhoogd risico op borstkanker voor vrouwen die 's nachts werken of in ploegendienst draaien

Symptomen

Meestal is de eerste klacht een voelbare knobbel in de borst, die meestal niet pijnlijk is. De eerste tekenen kunnen een ingetrokken tepel zijn of een verandering van de huid van de borst of bij de tepel. Ook het plotseling ontstaan van een sinaasappelhuid van de borst of een zweertje.
Knobbels onder de oksel kunnen op uitzaaiingen in de lymfeklieren duiden. Wanneer een knobbel in de borst gevoeld wordt, is de kans op kwaadaardigheid groter wanneer de huid boven de knobbel ingetrokken is of wanneer de knobbel vastzit aan de huid (niet beweeglijk is).

Preventief handelen

Met een mammografie die gedaan wordt in het kader van bevolkingsonderzoek (vrouwen tussen de 50-75 jaar), of vanwege een verhoogd risico op borstkanker, worden tegenwoordig ook borsttumoren gevonden die verder nog geen klachten gaven. Hoe eerder ontdekt wordt dat iemand borstkanker heeft, hoe beter de behandelingsmogelijkheden zijn en hoe hoger de kans op overleving. Vroege ontdekking is dus belangrijk.

Zelfonderzoek

Het grootste aantal borstgezwellen (naar schatting 90%) wordt eerst door de patiënt zelf ontdekt en later door een of meerdere medische onderzoeken bevestigd. Hierna worden een aantal onderzoeken besproken die worden uitgevoerd om borstkanker vast te stellen. Voer het onderzoek alleen uit na de menstruatieperiode. Ervoor zul je altijd knobbeltjes voelen. Dit zijn melkkliertjes die zwellen onder invloed van hormonen die je zelf aanmaakt of die je inneemt als je de contraceptiepil gebruikt.

Waar moet je op letten

• Bekijk in de spiegel de borsten en let daarbij op intrekkingen van de huid, veranderingen in de tepel, roodheid of zwelling
• Bekijk de borsten zowel met de armen opgeheven als met de armen in de zijde
• Buig voorover en bekijk de borsten zijdelings in de spiegel
• Ga liggen en plaats een kussen onder uw rechterschouder en plaats uw rechterarm onder uw hoofd
• Gebruik de vingerkussentjes van de drie middelste vingers van uw linkerhand om uw rechterborst te onderzoeken op knobbels
• Duw hard genoeg om uw borst goed te voelen
• Werk in een cirkelbeweging en vergeet niet om de volledige borst te bevoelen
• Herhaal voorstaande op je linkerborst
• Herhaal het onderzoek van beide borsten rechtopstaand met telkens één arm achter je hoofd. Rechtopstaand onderzoek maakt het gemakkelijker om de buitenkant van uw borsten (tegen de oksel) te onderzoeken

Voorkomen is beter dan genezen luidt het spreekwoord, dus wanneer je ook maar iets vreemds ontdekt bij je borsten of oksels, wacht dan niet tot het vanzelf overgaat, maar laat er deskundig naar kijken!