Smetvrees is het obsessief schoonhouden van jezelf, maar ook van je spullen en omgeving. Eén procent van de Nederlanders krijgt te maken met deze stoornis, oftewel een dwangstoornis-/
dwangneurose.
Smetvrees komt het meest voor onder vrouwen, hoewel mannen het ook kunnen hebben.
Mensen met smetvrees weten vaak wel dat de angst onterecht is, maar ze kunnen de drang niet opzij zetten.
Besmettingsgevaar
Schoonmaken is vaak niet genoeg, ze zijn non-stop bezig met het voorkomen dat schadelijke stoffen het huis binnendringen. Mensen met smetvrees denken ook dat bacteriën zich razendsnel verspreiden. Ook vinden ze het een vies idee om bijvoorbeeld iemand een hand te geven of een deurkruk aan te raken.
Er bestaat ook een vorm van smetvrees waarbij de angst voor besmettingsgevaar niet aanwezig is. Deze mensen voelen zich altijd vies, alsof ze continu met modder zijn besmeurd. Het idee van viezigheid of besmetting kan zo beklemmend werken,
dat er heftige paniekaanvallen ontstaan.
Smetvrees is voor de omgeving moeilijk te begrijpen. Familie en vrienden vinden het 'overdreven' of spreken van 'verbeelding'. De kloof tussen het gezonde verstand en de dwangmatige obsessie wordt steeds groter.
Zo kan iemand met smetvrees gemakkelijk in een isolement terechtkomen. Hij of zij durft niet meer naar buiten uit angst voor besmetting. Vrienden en kennissen komen niet meer op visite.
Oorzaken
Er zijn verschillende oorzaken van smetvrees:
- Obsessie voor perfectie
- Traumatische ervaringen
- Opeenstapeling van extreme gebeurtenissen
- Bijzondere gevoeligheid voor bijgeloof
- Opvoeding
Signalen
Er is een aantal dwangmatige handelingen waaraan smetvrees te herkennen is. Iemand met smetvrees:
- wast extreem vaak de handen, krukken van deuren, handvatten enz.
- vermijdt aanraking met allerlei voorwerpen (bijvoorbeeld geld) of mensen
- gebruikt voorwerpen om andere voorwerpen te kunnen vastpakken/gebruiken of bepaalde delen van de handen en/of vingers
- neemt meerdere keren per dag een douche
- maakt in een bepaalde volgorde schoon
- gebruikt plastic zakjes om allerlei, reeds schone voorwerpen in op te bergen
- poetst dingen die het poetsen niet waard zijn, zoals het dopje van de tube tandpasta
- begint weer helemaal opnieuw als er iets in het schoonmaakritueel niet klopt
- schrobt zichzelf schoon totdat de huid helemaal kapot is (kloven) en kan er ook niet mee ophouden
- heeft vaak een controledwang
- is overgevoelig
- sluit zich steeds meer af van de buitenwereld
- wil geen andere dingen aanraken tijdens het bereiden van voedsel
- raakt in de war bij het aanraken van iets dat vies voelt
Therapie
Cognitieve gedragstherapie is hier de meest voorkomende therapie tegen. Tijdens deze cognitieve gedragstherapie wordt er vooral eerst een nulmeting gedaan. Hoe is de huidige status van de smetvrees?
Aan de hand van deze nulmeting wordt er een lijst samengesteld met hierin alle (dwangmatige) handelingen. Door middel van deze handelingen wordt er een schaal gemaakt. Op deze schaal wordt bepaald hoe belangrijk welke handeling is. Zo wordt er afgebouwd aan de handelingen.
Vaak worden deze handelingen vormgegeven in een top 100. Plaats 100 is dan de minst belangrijke handeling.
Deze handelingen worden zo langzaamaan afgebouwd. Door het reeds opgebouwde vertrouwen in zichzelf, wordt het ook steeds makkelijker om grotere en belangrijke handelingen af te bouwen.
