Deze week is er een vreselijke vliegtuigramp gebeurd.

Een toestel van German Wings stortte neer boven de Franse Alpen.

Onvoorstelbaar veel verdriet is er bij de nabestaanden. Ook mijn gedachten zijn bij deze mensen.

Dierbaren zijn uit het leven van de nabestaanden gerukt en dat is onvoorstelbaar en brengt enorme heftige emoties naar boven.

In mijn naaste omgeving zijn er afgelopen weken ook drie mensen overleden. Alle drie hadden zij een respectabele leeftijd bereikt, maar dat neemt niet weg dat er veel verdriet is bij de familie van de overledene.

Tijdens de uitvaart die ik deze week bijwoonde, viel me ineens op dat er een grote verscheidenheid is in het uiten van verdriet bij de directe familie.

Het verschil tussen volwassenen en kinderen

Volwassenen hebben zichzelf vaak aangeleerd hun emotie en in dit geval verdriet in beperkte mate te uiten. Kinderen laten de emotie gewoon gaan. Daarbij is heel goed zichtbaar hoe verdriet zich uit in gezichtsmimiek.

Hoe uit verdriet zich op het gezicht?

Tijdens de uitvaartbijeenkomst had een van de kleinkinderen voor haar opa een prachtig gedichtje geschreven op een hartvormig stukje papier. Heel aandoenlijk hoe zij haar zelfgeschreven gedichtje voorlas voor opa. Halverwege haar voordracht barstte ze in tranen uit en voluit huilend en snikkend las ze haar gedicht verder. Ze was intens verdrietig, dat kon je goed zien.

Ik vroeg me af hoe kun je nu zien dat zij verdrietig is? Wat verandert er dan aan haar gezicht? Hoe kan iemand zonder van de situatie af te weten en alleen een foto van haar gezicht te bekijken, zien dat zij verdrietig is?

Paul Ekman doet al jaren onderzoek naar micromimiek. Hij geeft weer welke mimiek hoort bij welke emoties. Volgens zijn onderzoek vertoont iemand met verdriet de volgende kenmerken:

 
Wat zie je aan het bovenste deel van het gezicht?

• Het opkroppen van de binnenste hoeken van de wenkbrauwen
• Tussen de wenkbrauwen ontstaat een verticale plooi (als je deze plooi al hebt dan wordt deze dieper bij de emotie of zelfs donker van kleur)
• Neerhangende bovenste oogleden
• Naarbeneden gerichte blik

Wat zie je aan het onderste deel van het gezicht?

• De lippen zijn horizontaal uitgerekt
• De onderlip wordt omhoog gedrukt (lip trilt)
• Wijd open mond geeft de intensiteit aan van de emotie
• Opgetrokken wangen
• Naar beneden getrokken mondhoeken

Bij de voorlezende kleindochter waren deze uiterlijke kenmerken duidelijk zichtbaar op haar gezicht.
Zij toonde haar volledige emotie zonder zich daarin geremd te voelen. Alle elementen zoals hierboven beschreven waren te zien op haar gezicht.

Bij haar moeder die naast haar stond om haar te troosten, was de emotie minder duidelijk zichtbaar.
Zij vertoonde de elementen die op het bovenste deel van het gezicht te zien zijn. Haar wenkbrauwen trok ze schuin omhoog er ontstond een diepe rimpel in het midden tussen van haar wenkbrauwen en haar oogleden gingen hangen en haar blik richtte zich naar beneden.

Andere familieleden leken nauwelijks tekenen van verdriet te tonen maar als je goed keek zag je microsignalen van verdriet. Vooral bij de partners van de kinderen. Deze hielden zich, denk ik, sterk voor hun partner waarvan de vader was overleden. Voor mij was nauwelijks zichtbaar of ze verdriet hadden. De uiterlijke kenmerken zijn dan wel aanwezig maar in kleine microbeweginkjes te zien aan het gezicht.

Mensen leven de emotie!

Als je goed naar gezichten van mensen leert kijken, kun je zien welke emotie ze vaak doorleefd hebben.
Mensen met neerhangende mondhoeken en diepe lijnen van de mondhoeken naar beneden hebben heel vaak deze mimiek gemaakt, zo vaak dat er lijnen zijn ontstaan. Dit is een teken dat ze de emotie verdriet vaak doorleefd hebben.

Volgens Ekman is het zo dat je als je zelf de mimiek op je gezicht tovert die bij verdriet hoort, je daarna fysiologische effecten voelt die bij de emotie horen. Probeer het eens uit.

Mijn vraag aan jou is: Herken jij de kenmerken van verdriet bij mensen? Laat dan iets weten in onderstaande disqus!

Ik wens alle nabestaanden van de vliegramp veel kracht en sterkte toe om dit verdriet te kunnen dragen! Mogen de mooie herinneringen aan hun dierbaren hen sterken om dit gemis te verwerken.