Een hartinfarct wordt vaak niet herkend door vrouwen.
De symptomen van een hartinfarct bij vrouwen zijn soms anders dan die bij mannen.
De klachten die er zijn, kunnen lijken op overgangsklachten.
Inleiding
Mannen zijn bang voor een hartinfarct en vrouwen voor borstkanker. Toch overlijden er per jaar meer vrouwen aan hart- en vaatziekten dan aan borstkanker. Er overlijden zelfs meer vrouwen aan hart-en vaatziekten dan mannen. Bij vrouwen wordt het echter niet altijd op tijd opgemerkt.
Vrouwen kunnen andere symptomen hebben dan mannen. Vrouwen herkennen daardoor niet dat ze hartproblemen hebben. Ze denken dan dat de oorzaak van hun klachten stress is of de overgang.
Of maagklachten, artrose, longklachten enz. Het is belangrijk om tijdig onderzoek te doen.
Hartklachten
Heb jij last van één of meerdere klachten die (kunnen) verergeren bij inspanning? Dan kunnen het hartproblemen zijn.
- Kortademigheid
- Onbegrepen vermoeidheid
- Een naar gevoel op de borst of tussen de schouderbladen
- Een naar gevoel in de arm(en) of de schouders
- Een naar gevoel in de keel, nek, kaken
- Een naar gevoel in de maag- of buikstreek
- Misselijkheid bij inspanning, verergerde transpiratie, duizeligheid
- Een opgejaagd gevoel, hartkloppingen in rust of bij inspanning
- Een gevoel van angst bij deze klachten
Hartklachten en de overgang
1. De invloed van de overgang op het ontstaan van hart- en vaatziekten (HVZ)
Hart- en vaatziekten (HVZ) treden bij vrouwen gemiddeld 10-15 jaar later op (dus ouder dan 55-60 jaar) dan bij mannen. Dit komt omdat vrouwen tot aan de menopauze (laatste menstruatie) worden beschermd door vrouwelijke hormonen (oestrogenen), die de vaatwand van de kransslagaders van het hart beschermen en het HDL-cholesterol op peil houden. Oestrogenen hebben ook een bloedvatverwijdend effect.
Na de menopauze produceren vrouwen minder oestrogenen en wordt het risico op HVZ dus groter. Dit is ook het geval bij vrouwen die vroeg in de overgang komen (jonger dan 50). Er zijn ook vrouwen met een natuurlijk verminderd oestrogeenspiegel. Er is dan sprake van een verlaagde bescherming en dus een verhoogde kans op HVZ. Maar er zijn ook vrouwen die op jongere leeftijd een hartaandoening ontwikkelen, onafhankelijk van de oestrogenen.
2. Angina pectoris, vaatspasmes en disfunctie van het epitheel
Het hart pompt het bloed rond door het lichaam. In het bloed zit zuurstof. Alle organen, ook het hart, hebben zuurstof nodig om te functioneren. De kransslagaders zorgen voor de bloedvoorziening van het hart.
Bij angina pectoris, dat veroorzaakt wordt door atherosclerose (verkalking), zijn de kransslagaders vernauwd door een (al of niet) verkalkte plak aan de binnenkant van de kransslagader, waardoor het hart niet genoeg bloed krijgt.
Vooral bij lichamelijke inspanning of bij emoties kan dit leiden tot een gebrek aan zuurstof in een deel van het hart. Dit kan de volgende klachten opleveren:
- beklemmend, drukkend gevoel achter het borstbeen
- uitstralend naar linker- of rechterarm / schouder, keel en kaken
- soms uitstralend naar rug, tussen de schouderbladen, maagstreek of bovenbuik
- misselijkheid, kortademigheid en transpiratie
- angst en een 'dit is niet goed' gevoel
Angina Pectoris is een ernstige aandoening, omdat het een teken is dat de hartvaten vernauwd zijn. Dit kan erger worden en het bloedvat helemaal afsluiten. Het gevolg is een hartaanval met hartschade.
Vrouwen kunnen ook dergelijke klachten ervaren zonder dat er vernauwingen zijn in de kransslagaders. Er kan dan sprake zijn spasmes of een disfunctie van de binnenkant van de kransslagader(s) (epitheel). Ook dit kan tot hartschade leiden.
3. Vrouwen kunnen andere symptomen hebben bij hartklachten dan mannen
Vrouwen zijn zich niet bewust van het grote risico dat zij lopen op hart- en vaatziekten (HVZ). Zij zullen de klachten daarom niet gauw in verband brengen met hun hart. Vooral niet als deze 'vaag' zijn. Vrouwen herkennen in hun klachten niet het klassieke beeld dat zij in hun hoofd hebben over een (naderend) hartinfarct. Zij nemen als maatstaf of zij wel of geen borstpijn hebben.
En omdat dit bij vrouwen nogal eens ontbreekt of niet prominent aanwezig is, schrijven zij hun klachten toe aan stress, oververmoeidheid, het ouder worden, de overgang of aan andere aandoeningen die zij al hebben.
Het gevolg is dat vrouwen een hartinfarct kunnen doormaken, zonder dat zij dit zelf weten.
Achteraf wordt dat soms bij toeval ontdekt op grond van een afwijkend ECG (hartfilmpje) en dat komt bij vrouwen veel vaker voor dan bij mannen (54% om 33%). Het kan zijn dat de patiënte geen arts raadpleegde omdat zij zelf de symptomen niet herkende of dat de arts de symptomen niet herkende en dus niet de juiste diagnose stelde. Helaas blijven deze vrouwen onbehandeld.
4. Hartritmestoornissen rond de overgang
Rondom de overgang kunnen vrouwen last krijgen van onrustige overslagen van het hart of plotselinge versnellingen van het hartritme (hartkloppingen). Dat kan volkomen onschuldig zijn. Er kan echter ook sprake zijn van hartritmestoornissen, die op zich niet levensbedreigend zijn als deze goed worden behandeld met medicijnen. Bijvoorbeeld bij boezemfibrilleren is vaak een bloedverdunner nodig. Hartritmestoornissen zijn alleen vast te stellen met een ECG (hartfilmpje).
Risicofactoren voor het ontstaan van hartklachten
Er is een vergroot risico op een hartprobleem bij:
- Familiaire belasting
- Roken
- Overgewicht
- Hoge bloeddruk
- Hoog cholesterol
- Suikerziekte (Diabetes Mellitus)
- Verlaagde oestrogeen (hormoon) gehalte (overgang, erfelijk)
- Tijdens de zwangerschap een hoge bloeddruk, diabetes of het doormaken van complicaties zoals pré-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) of het HELLP-syndroom
Bloeddruk, cholesterolwaarden, glucosewaarden en BMI zijn belangrijke waarden om te weten en bij te houden. Helaas veranderen deze cijfers tijdens de overgang nogal eens in ongunstige zin.
Je bezoek aan Vrouw&klinieken
Je maakt een afspraak voor een bezoek aan de kliniek. Binnen een week ben je aan de beurt. Uitslagen en behandelplan hoor je binnen een paar dagen na je bezoek. Het spreekuur bestaat uit de volgende stappen:
1. Je vult een vragenlijst in met betrekking tot:
- Naam, adres, geboortedatum, BSN-nummer, ziektekostenverzekering
- Ondertekenen van akte van cessie
- Je medische voorgeschiedenis
- Familiaire aandoeningen
- Risicofactoren voor hart- en vaatziekten
- Medicijngebruik
- Pilgebruik, menstruatie en zwangerschap
- De klachten waar je last van hebt
- Jouw kwaliteit van leven
2. Je komt bij de verpleegkundig specialist cardiologie
De verpleegkundig specialist cardiologie is gespecialiseerd in vrouwen met hart- en vaatziekten. Zij neemt de vragenlijst met je door en doet een kort lichamelijk onderzoek. Ook maakt zij een ECG van je hart (hartfilmpje) en meet zij de bloeddruk.
Verder wordt er bloed afgenomen voor onderzoek in het laboratorium. Er wordt gekeken naar: bloedarmoede, glucose (i.v.m. suikerziekte), cholesterolwaarden, schildklierwaarden, nierfunctiewaarden, hartwaarden.
Zo nodig wordt er een inspanningsonderzoek gedaan (fietsproef).
3. Je komt bij de cardioloog
De cardioloog van Vrouw&klinieken is gespecialiseerd in vrouwen met hart- en vaatziekten. Zij bespreekt met jou de resultaten van de onderzoeken. Ook doet zij een lichamelijk onderzoek en maakt een echo van je hart. Wanneer alle uitslagen bekend zijn, neemt de cardioloog de behandelopties met je door.
4. Eventueel na onderzoek
Afhankelijke van je klachten en de uitslagen kan nader onderzoek nodig zijn, zoals bijvoorbeeld:
- 24-uurs hartritmemeting (Holter)
- 24-uurs bloeddrukmeting
Indien er meer onderzoeken nodig zijn, kan er voor jou een afspraak gemaakt worden in een ziekenhuis (van jouw keuze) voor een:
- CT-scan van je hart
- Nucleair onderzoek van je hartspier
- Een speciale hartecho
- Andere onderzoeken
5. Advies en behandeling
Op grond van de gegevens neemt de cardioloog de behandelopties met je door:
- Zij kan je medicijnen voorschrijven
- Zij kan een nader onderzoek van je hart met je afspreken
- Een leefstijladvies kan een onderdeel zijn van de behandeling. De verpleegkundige neemt dat advies dan met je door
6. Na het spreekuur wordt (met jouw toestemming) je huisarts geïnformeerd over:
- De uitslagen van de onderzoeken
- Het behandeladvies van de cardioloog
- Het leefstijladvies van de cardioloog
Waarom naar Vrouw& klinieken?
Bij Vrouw&klinieken zijn we ons bewust dat vrouwen een specifieke plaats innemen in de cardiologie.
Vrouwen zijn anders dan mannen. Veel vrouwen (ongeveer 30%) hebben andere symptomen bij hartklachten dan mannen (de vernauwing in de kransslagader ziet er nogal eens anders uit).
Rondom de overgang (onder invloed van hormonen) verandert het risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen in ongunstige zin. Overgangsklachten worden vaak verward met hartklachten en omgekeerd. Ook zijn artsen niet altijd bekend met de verschillen tussen mannen en vrouwen bij hart- en vaatziekten.
Bij Vrouw&klinieken houden we rekening met die verschillen. Vrouwen communiceren anders dan mannen, waardoor waardevolle informatie gemist kan worden. Bij Vrouw&klinieken hebben wij daar aandacht voor.
